Het aantal soorten wilde bijen in Nederland neemt in een rap tempo af, met name door een gebrek aan geschikte nestelplekken. Sommige soorten wilde bijen kunnen maar een paar honderd meter vliegen en sommige soorten zelfs maar tientallen meters. Dit zijn de afstanden die wij af kunnen leggen naar voedselrijke locaties met veel bloeiende planten voor stuifmeel. Er zijn ook soorten bij die een specifieke voorkeur hebben voor een bepaalde plant waarvan ze het stuifmeel nodig hebben om te kunnen overleven.
Ongeveer 70% van de wilde bijen soorten maakt een nest in de grond waarin ze gangen graven met nestcellen maar ze kunnen ook bestaande holletjes gebruiken. Hommels zijn ook wilde bijen en bepaalde hommelsoorten gebruiken soms verlaten muizenholen om in te nestelen.
Ook met het NK-Tegelwippen kun je wilde bijen goed helpen. Oude tegels en zand zijn perfecte grondstoffen om een bijenburcht mee te maken! Dan hoef je de tegels en het zand niet meer af te voeren én help je soorten die in de grond nestelen aan een nieuwe woonruimte. Door ook stengels en houtstronken toe te voegen aan de burcht, wordt het bovendien een geschikte nestelplek voor metselbijen. De combinatie van meerdere soorten nestgelegenheid maakt de bijenburcht een unieke woonplek voor veel bijensoorten. Zorg je in de omgeving voor een bloemrijk gebied met de juiste wilde planten (Plantengids voor wilde bijen en andere insecten), bomen en struiken (304772 (wur.nl)), dan is er het hele jaar door voldoende voedsel beschikbaar.
Bijen houden van warme omstandigheden. Kies daarom een zonnige plaats met een droge ondergrond. Zorg dat de burcht (open kant van de halve maanvorm) op het zuiden is georiënteerd, iets op het zuidoosten of zuidwesten mag ook. Door de halve-maanvorm wordt meer warmte vastgehouden. Ook zorgt dit voor variatie in het microklimaat, waar ook andere insecten van profiteren.
Bescherming tegen harde wind is ook belangrijk. Zoek daarom een beschutte plek uit of creëer beschutting rondom de burcht in de vorm van een heg of takkenril.
Bijen hebben binnen een straal van 100m voldoende nectar en stuifmeel nodig. De aanwezigheid van veel bloeiende inheemse kruiden en struiken op de gekozen locatie is daarom essentieel. Met wat extra beheer en inrichting kun je zelf voor meer bloemenrijkdom zorgen. Het advies is om bij aanplant zoveel mogelijk gebruik te maken van biologisch geteeld materiaal. Tot slot is het een meerwaarde de bijenburcht aan te leggen in de buurt van open water (vijver, poel, gracht o.i.d.) of een kleine natuurlijke laagte waar water in kan blijven staan. Het water wordt gebruikt om te drinken en om modder te maken om daarmee de nestgangen af te sluiten. Er zijn ook bijensoorten die hiervoor gebruik maken van kleine steentjes, bladeren, hars, zand of klei.
.
Ook een kleine bijenburcht kan al veel bijdragen. Enkele tips voor als je op kleinere schaal een bijenburcht wil aanleggen.
- Graaf de ruimte voor de bijenburcht 30 cm uit en vul deze met zand. Dat voorkomt opgroeiend onkruid.
- Maak een stapelmuur in boogvorm van stenen, oude pannen of boomstammen. Gebruik leem of leemhoudende grond als cement.
- Verstevig de muur aan de achterkant met de grond die je weghaalde in het begin. Plaats er opstaande boomstammen op naar eigen ontwerp en boor in de boomstammen gaatjes voor de metselbijen.
- Stort aan de zonnekant zanderige grond tegen het stapelmuurtje.
- Neem af en toe te sterke begroeiing weg.
- Bewaak dat er voldoende voedsel en water is voor de bewoners!
Na de aanleg van de burcht en het geschikt maken van de omgeving is het belangrijk om de burcht goed te blijven onderhouden. Zorg dat deze voldoende kaal blijft en alleen wat schaarse begroeiing heeft. Een goede methode is om eens per jaar de helft van de burcht onkruidvrij maken, en het volgende jaar de andere helft. De meeste geschikte periode hiervoor is februari.